روز دوشنبه ۸ مهر ۱۳۹۸ کارگاه آموزشی ایران وجایگاه آن در تمدن (نوین) اسلامی در جمع صمیمی برخی از استادان دانشگاه ایلام برگزار شد. خلاصه مباحث ارائه شده در این نشست چنین است:
برای ارائه یک تحلیل در باره جایگاه #ایران در #تمدن_نوین_اسلامی، توجه به دو نکته به عنوان مقدمه بحث ضروری است:
تمدن نوین اسلامی یک پدیده ایرانی نیست، جامعه بزرگی که قرار است به تمدنیافتگی موصوف شود، امت اسلامی است نه کشور ایران و یا حتی ایران فرهنگی.
جامعه متمدن و در اینجا امت اسلامی در عین داشتن یک استقلال و وحدت هویتی برخاسته از اسلام ناگزیر دارای تکثر و تنوع قومی و نژادی و زبانی و اقلیمی و فرهنگی است. ایران یکی از اجزای تشکیلدهنده امت اسلامی است و ایرانیانی که سودای دست یافتن به تمدن نوین اسلامی دارند باید بپذیرند که جز آنان، برخی دیگر از اجزای امت اسلامی هم چنین سودایی در سر دارند و سهم و تأثیر ویژه خود را در این تمدن پیش رو دارند و قرار نیست که همه آنها در برابر ما ایرانیان کرنش کنند و دستیابی به تمدن نوین را مطابق نقشه پیشنهادی ما پی بگیرند.
ایران به سه دلیل زیر ظرفیت بسیار بالایی برای ایفای نقش مؤثر در تمدن نوین اسلامی و حتی راهبری آن دارد:
- هویت تمدنساز ایرانی ـ ایرانیان از بدو سکونت در این فلات بزرگ، تمدنساز بودهاند و یادگارهای تمدنی ایران پیش از اسلام گواه خوبی بر این ادعاست.
- تجربه مشارکت در ایجاد و اعتلای تمدن پیشین اسلامی ـ ایرانیان پس از پذیرش اسلام هم با تکیه بر هویت تمدنساز خود نقش بسیار مهمی در شکلگیری و شکوفایی تمدن پیشین اسلامی داشتند و به اعتراف قریب به اتفاق تمدنپژوهان، سهم ایرانیان در این تمدن، بسیار بیشتر از دیگر اقوام بود.
- توانمندیهای برآمده از پیروزی انقلاب اسلامی ـ پیروزی انقلاب اسلامی، ظرفیت تمدنی ایران را در دو ساحت اندیشهای و سیاسی به صورت چشمگیری افزایش داد: در ساحت اندیشه به میان و میدان آوردن مکتب اهل بیت علیهم السلام به مثابه یک نظام اندیشهای جامعهساز و در ساحت سیاست نهادینه شدن یک جریان اصلاح دینی در قالب حکومت که قابلیتهای اثرگذاری آن را دهها برابر افزایش داد.
شرط عینیت یافتن استعداد ایرانیان در تمدن نوین اسلامی تن دادن به بایستگیهای دو مقدمهای است که در آغاز سخن به آن اشاره شد. مهمترین این بایستگیها برگزیدن گفتوگو به عنوان اصلیترین خطمشی تعامل با دیگر آحاد امت اسلامی با حفظ رویکرد همافزایی و حُسن استفاده از ظرفیتهای بیبدیل خود است.
محورهای مباحثی که معطوف به پرسشها و ملاحظات ارزشمند استادان حاضر در جلسه ارائه شد، چنین است:
– مقایسه رویکرد اندیشهمحور ما در مقایسه با رویکرد فناوریمحور چین در رویارویی با تمدن غرب
– نابسندگی محدود ساختن شناخت هویت ایرانی به ژن ایرانی و ضرورت توجه به مشترکات سرشت انسانی همه انسانها با وجود تنوع نژادی آنها
– ضرورت پرهیز از یکسانشمری قرآن و سنت به مثابه یک میراث وحیانی با فرهنگ عربی
