یکی از راه های ایده یابی و موضوع شناسی در حوزه اخلاق، بررسی های میدانی و مباحثه های علمی است. در این راستا تصویری که در ذیل این مطلب می بینید به طلاب کلاس اخفا (اخلاق فناوری اطلاعات) ارائه شد. آنان پس از مباحثه درباره این تصویر توانستند به موضوعات و ایده های زیر دست یابند که با توجه به فرصت محدود کلاس، نتیجه ای بسیار عالی است و می تواند دست مایه نگارش دست کم سی مقاله (و در مواردی حتی پایان نامه) درباره اخلاق فیلترینگ شود.
این كار در حالی انجام شد که اولا به نظر می رسید دوستان تجربه مشابهی در این زمینه نداشتند ثانیا درباره خود فیلترینگ هم مطالعه جامعی نداشتند و به نوعی با ذهن خالی به بحث پرداختند، و اگر فرصت و تامل و تتبع بیشتری می داشتند قطعا تعداد موضوعاتی که با بهره گیری از همین تصویر می توانستند به آن دست یابند بسیار بیشتر بود.
به هر صورت؛ در اینجا ضمن تشکر از اقایان اخوان، بابانژاد، تعظیمی و حسینی به خاطر مشارکت جدی در این بحث، موضوعات به دست آمده خدمت شما تقدیم می شود:
- آیا ساخت برنامه هایی چون فیلترشکن که احتمال مخرب بودن را دارد از نظر اخلاقی درست است؟
- آیا استفاده از فیلترشکن هایی که حریم خصوصی را به خطر می اندازد اگر موجب تشویق سازندگان به تداوم طراحی این گونه برنامه ها شود کاری اخلاقی است؟
- آیا به طور کلی تولید برنامه هایی که کاربرد دوگانه اخلاقی دارد اخلاقا درست است؟
- آیا فیلترینگ کاربردهای اخلاقی خوب هم دارد؟ (مثلا تشویق به تولید محتوای مناسب)
- حکم اخلاقی اعتماد به فیلترشکن ها چیست؟
- اگر کسی به هر دلیل چاره‌ای جز استفاده از این برنامه‌ها نداشته باشد، با توجه به نقش «اختیار» در اخلاقی بودن یک فعل، آیا باز هم کار او قابل استناد به خوب و بد اخلاقی است؟
- وظایف اخلاقی سازندگان فیلترشکن نسبت به مخاطبان چیست؟
- وظایف اخلاقی فروشندگان فیلتر شکن چیست؟
- آیا غیرقانونی بودن فروش فیلترشکن به معنای غیر اخلاقی بودن آن است؟
- اطلاع رسانی درباره خطرات و آسیب های احتمالی فیلتر شکن ها وظیفه کیست؟
- آیا تبلیغ فیلتر شکن در رسانه‌ها از نظر اخلاقی درست است؟
- آیا استفاده مسئولین از فیلترشکن از نظر اخلاقی قابل دفاع است؟
- آیا والدین اخلاقا اجازه فیلتر و محدود کردن دسترسی بچه ها به فضای مجازی را دارند؟
- وظایف اخلاقی حکومت درباره فیلترینگ چیست؟
- آیا دفع ضرر محتمل اخلاقا است صحیح است؟ در این صورت، چه کسی و چگونه باید ضرر را تشخیص دهد؟
- اگر کسی با استفاده از فیلتر شکن آگاهانه و از روی اختیار حریم خصوصی خود را در معرض استفاده دیگران قرار دهد کارش از نظر اخلاقی صحیح است؟ در این موارد آیا مراجعه دیگران به این گونه اطلاعات، کاری غیراخلاقی محسوب می شود؟
- آیا استفاده از فیلترشکن برای دسترسی به منابع علمی درست است؟
- درباره «فیلترینگ هوشمند» چه مسائل و چالش های اخلاقی مطرح است؟ برای رفع آنها چه باید کرد؟
- مسئولیت اخلاقی فیلترینگ غیرصحیح بر عهده کیست؟
- در فرایند تولید، توزیع، استفاده و منع از فیلترشکن ها چه سنخ تعارض های اخلاقی ممکن است شکل بگیرد؟ برای پیشگیری یا کاهش این تعارض ها چه باید کرد؟
- چگونه فیلترینگ می تواند (مثلا با تغییر IP کاربران) موجب فریب دیگران شود؟
- آیا فیلترینگ نادیده گرفتن یا توهین به عقل و شعور و اختیار کاربران است؟
- جبران خسارت های احتمالی ناشی از فیلترینگ، و ادای حق الناس در این زمینه بر عهده چه کسی است؟
- آیا استفاده از فیلترشکن ها می تواند منجر به تضییع حق الله شود؟
- وظایف اخلاقی کاربران عادی در قبال محتواها و سایت ها و صفحات و کانال های قابل فیلتر شدن چیست؟
- تبلیغ فیلتر شکن و آموزش استفاده از آن به دیگران از نظر اخلاقی چه حکمی دارد؟
- در صورت ملزم بودن به استفاده از فیلترشکن، در انتخاب و استفاده از آن چه اصول اخلاقی را باید مراعات کرد؟
- برای کاهش پیامدها و آسیب های ناشی از استفاده از فیلتر شکن ها چه باید کرد؟
- از منظر «آینده پژوهی اخفا» آیا باید در انتظار عصر «اینترنتِ بدونِ فیلترینگ» باشیم؟ در این صورت، چگونه می توان شهروند – کاربران را از هم اکنون برای آن زمان آماده کرد؟
- آیا صِرف افزایش «سواد رسانه‌ای» برای کاهش پیامدهای آسیب‌زای استفاده از فیلترینگ، کافی است؟ در این زمینه چه نکات دیگری باید مورد توجه قرار گیرد؟
