فقیه و محدث بزرگ، ابن قولویه ره، استاد شیخ مفید ره کتاب شریف «کامل الزیارات» را به رشته تحریر در آورده تا علی رغم کسانی که منکر فضیلت زیارت معصومین علیهم السلام هستند، فضیلت زیارت آنان را اثبات بنماید.
او خود در مقدمه کتابش فرموده: می‌داند نوشتن این کتاب برایش چه میزان ثواب دارد.
حال پرسش این است که: «اگر کتاب او مشتمل بر تعداد زیادی حدیث غیر معتبر باشد، آنگاه آیا این محدث بزرگ توانسته است غرض خود از نگارش این کتاب را تأمین نماید؟»
ممکن است گفته شود «اعتبار احادیث کتاب، در نزد مؤلف آن ملازم با پذیرش دیگران نیست».
ما منکر امکان اختلاف نظر متخصصان یک فن نیستیم اما اکنون در صدد یافتن پاسخ این پرسشیم که: «آیا ابن قولویه ره کتابش را معتبر می‌دیده یا نه؟»
اگر کتاب خود را در بر دارنده تعداد زیادی حدیث غیر معتبر می‌دیده، اساسا نگاشتن چنین کتابی نقض غرض او در اثبات فضیلت زیارت به وسیله این کتاب است. نیز در این صورت چگونه ادعا کرده که می‌داند با این احادیث غیر معتبر، نزد خدا ثواب بسیار دارد؟
ظاهرا باید گفت: «نویسنده، کتابش را معتبر می‌دیده»، اما از چه راهی به اعتبار احادیث آن رسیده؟
یکی از دو راه به ذهن می‌رسد:
۱- از طریق رجالی به صحت اسناد روایات کتاب رسیده.
۲- اعتماد به نقل احادیث توسط راویان مشهور به تسلط به علم حدیث کرده. به دیگر عبارت: «اعتماد به نقل کسانی کرده که حدیث شناسان مهم آن روزگار بوده‌اند و محتوای صحیح صادر شده از خاندان وحی را از مطالب جعلی تشخیص می‌داده اند».
اگر این فرض را بپذیریم که صاحب کتاب «کامل الزیارات» از طریق رجالی به صحت اسانید روایات کتابش رسیده، آن گاه این پرسش خود نمائی می‌کند:
«بسیاری از راویان واقع در سلسله اسانید کتاب، توسط عالمان رجالی تضعیف شده‌اند. آیا این از اعتبار کتاب نمی‌کاهد؟»
پاسخ آن است که این محدث جلیل القدر، پیش از عالمان رجالی در میانه گود نقل حدیث بوده و طبیعتا به مقتضای تخصصش از جهات ضعف راویان مطلع بوده، با این همه وقتی با وجود تضعیف دیگران بر کسی اعتماد کرده لابد آن تضعیفات را به قدری ضعیف دیده که به اعتبار حدیث لطمه‌ای نمی‌زده‌اند و این خود نقطه قوت بزرگیست در تأیید آن روات، و عملکرد او نیز برای ما به منزله معارضیست در قبال تضعیف دیگران.
محدث خبیر، ابن قولویه در کتاب «کامل الزیارات» با سند خودش از امام صادق ع روایت کند:
«هر آن کس به قصد زیارت حسین بن علی ع از خانه خارج شود اگر پیاده (به سمت حرم) رود خدای به هر قدمی برایش حسنه‌ای می‌نویسد و گناهی پاک می‌کند تا آن گاه که به حائر حسینی برسد او را در زمره مصلحان (یا رستگاران) برگزیده قرار می‌دهد و وقتی زیارتش پایان یابد او را از رستگاران می‌نویسد تا آن گاه که قصد باز گشت کند، که در آن وقت فرشته‌ای نزدش می‌آید و می‌گوید:
«همانا رسول خدا سلامت می‌دهد و می‌گوید: گناهان گذشته‌ات آمرزیده شدند. از اول شروع کن».
افزون بر این محدث جلیل القدر، شیخ صدوق ره که معاصر وی بوده نیز همین حدیث را در کتاب شریف «ثواب الأعمال» آورده. اضافه کنید به این دو شیخ مفید ره در کتاب «مزار» و محدث بزرگ، مرحوم ابن مشهدی در کتاب «مزار» را.
در کتب روائی ما چندین حدیث معتبر در موضوع «ثواب نقل شده در روایات» آمده که تنها یک مورد را که به سند معتبر در کتاب کافی شریف نقل شده می‌آورم:
امام صادق ع فرمودند: «کسی که ثوابی را بر عملی بشنود و آن عمل را به جا آورد برایش همان ثواب خواهد بود ولو آنچنان که به او رسیده نباشد» (ج: ۲ ص ۸۸، حدیث ۱)
بنا بر این، راه اثبات ثواب، بلکه اثبات استحباب یک عمل علاوه بر نقل آن به سند معتبر، بلوغ آن ثواب به واسطه اخباری که از طرق رجالی اعتبارشان ثابت نشده، نیز می‌باشد.
این توسعه ایست که قانون گذار، خود برای ما قرار داده است.
بر این اساس حتی بر فرض آن که نتوان اعتبار اخبار فضیلت پیاده روی به سوی حرم امام حسین علیه السلام را از راه دیگری اثبات نمود باز مؤمنان و علاقمندان مکتب نورانی اهل بیت علیهم السلام که مشتاقانه گام در این راه می‌گذارند به همه ثواب‌های وعده داده شده در روایات خواهند رسید.
و من یعظم شعائرالله فإنها من تقوی القلوب
«شعائر»، جمع «شعیره» به معنای «نشانه» و «علامت» است.
مقصود از «شعائر الله» اموری هستند که به نوعی نشانه خدای تعالی می‌باشند و ما را به یاد خدا و دین او می‌اندازند…حتی اگر یک شتر قربانی در حج تو را به یاد خدا بیندازد، می‌شود از «شعائر الله».
آیا پیاده روی به سوی حرم سالار شهیدان ع کم‌تر از قربانی حج، علامت دین خداست؟
توصیه حقیر، به برادران و خواهران ایمانی آن است که در بزرگداشت همهٔ شعائر الهی بکوشند…از پیاده روی اربعین گرفته تا همایش هائی مانند شیر خوارگان حسینی و سه ساله‌های حسینی و امثال آن. چه این که مطابق با نص قرآن کریم:
«بزرگداشت شعائر الهی از تقوای قلب هاست».
حدیث مشهور و مطابق با ارتکازی که از پیامبر خدا ص وارد شده است را فراموش نکنید:
«با فضیلت‌ترین عمل‌ها آن است که مشقت اقدام به آن بیشتر باشد».
خیلی به بعضی از آن چه در این زمینه‌ها به عنوان تحقیق عرضه می‌شود توجه نکنید. جدی نیست.
