مقاله «تقابل یا تطابق دیدگاه کلامی و اندیشه تاریخی؟ بررسی موردی دیدگاه تقیالدین #مقریزی» به صورت مشترک با سرکار خانم دکتر زهرا روحالهی امیری در صفحات ۳۵ – ۵۳ شماره ۴۰ (سال یازدهم، بهار ۱۳۹۸) فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات تاریخ اسلام به چاپ رسیده است. خانم دکتر روحالهی امیری دانشآموخته مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد رشته تاریخ #دانشگاه_باقر_العلوم علیه السلام پیش از پیوستن بنده به این دانشگاه و همکار کنونی ما در گروه تاریخ این دانشگاه هستند. این مقاله برآمده از رساله دکتری ایشان با راهنمایی مرحوم دکتر صادق #آینهوند و مشاوره بنده است.
چکیده این مقاله چنین است:
چگونگی کنشگری انسان در کنار قانونهای فراگیر تاریخی از جمله موضوعاتی است که ذهن نظریهپردازان تاریخ را به خود مشغول داشته است. با توجه به مکتبهای گوناگون کلامی و مذهبهای مختلف فقهی در جهان اسلام، این موضوع شایسته بررسی است که #مورّخان مسلمان باورمند به سنتهای الهی که اغلب به یکی از این مکتبها و مذهبها گرایش و یا انتساب داشته دیدگاه خود در باره مسأله #جبر و #اختیار را چگونه با تحلیل و تبیین رویدادهای تاریخی پیوند زده و کارگردانی خداوند در تاریخ را چگونه با بازیگری انسان همراه ساختهاند. این نوشتار میکوشد دیدگاه ابوالعباس تقیالدین #مقریزی (۸۴۵ ق.) مورخ پرآوازه شافعی مذهب و اشعری مسلکِ عصر #ممالیک را در این زمینه با روشی وصفی تحلیلی و از طریق استخراج دادههای مرتبط در آثار او و سنجش آنها با رویکرد کلامی وی مورد بررسی قرار دهد. یافتههای این پژوهش، حکایتگر آن است که مقریزی، علیرغم تمایلات جبرگرایانه و اعتقاد به نظریه کسب #اشعری در تاریخنگاری خود به متون دینی متمایل به اختیار و آزادی انسان و نقش فعال او در رویدادهای تاریخی استناد نموده است و مهمتر آنکه در تاریخنگاری خود با روشی تاریخی نه کلامی به تحلیل رویدادها پرداخته است.
متن کامل مقاله پیوست است.
