تاريخ نگاراني كه به معرفي حضرت ابالفضل پرداخته اند به اين نكته اشاره كرده اند كه در شجاعت كسي جز پدر و برادرش همپاي او نبود. به باور ايشان علت آنكه پدر بزرگوارش او را «عباس» ناميد به خاطر آن بود كه به شجاعت او و عبوس بودنش در برابر دشمنان، علم و آگاهي داشت (تاريخ امام حسين(ع)، ۱۳۷۹: ۱۱۵). در واقعه عاشورا نيز برادرش، حضرت سيدالشهدا(ع)، به اين شجاعت اذعان داشت؛ به همين خاطر او را به عنوان پرچمدار لشكر خويش انتخاب کرد. اين منصبي بود كه در هر سپاهي به شجاع ترين و لايق ترين سردار داده مي شد.
از سيره و سلوك حضرت عباس به دست مي آيد كه:
اولا شجاعت، صرف اسلحه به دست گرفتن و جنگيدن نيست؛ بلكه دفاع از جان و مال و ناموس مردمان و كمك و ياري به ضعيفان نيز جلوه اي از جلوه هاي شجاعت و جوانمردي است.
ثانيا آنچه به شجاعت و جوانمردي انسان اهميت و ارزش مي دهد و باعث مي شود خاطره جوانمردان و شجاعان به نيكي در دنيا باقي بماند، آن است که این ویژگی در راه درست به کار رود. حيات و شهادت حضرت عباس نشان داد كه صفاتي چون شجاعت آنگاه كه در راستاي ارزش هاي انساني و الاهي قرار گيرد، تاثير فراوانی از خود باقي خواهد گذاشت؛ و گر نه بوده اند در طول تاريخ انسان هايي كه هر يك در ميدان و معركه جنگ يا در غير آن از خود شجاعت هاي فراوان نشان داده اند، ولي گاه نه تنها نام نيكي از آنها باقي نمانده بلكه لعن و نفرين مردمان همواره بدرقه راهشان بوده است. بي ترديد، كساني كه در جنگ هاي عصر حاضر بزرگ ترين جنايت ها را در حق مردمان عادي يا عليه سربازان دشمن به كار برده اند از درصدي شجاعت برخوردار بوده اند ولي اين امر تنها بدنامي آنان را رقم زده است.
همچنين كساني كه گاه در شهرها و محله ها راه را بر ناموس مردم بسته يا به اذيت و آزار ديگران مي پردازند هر چند ممكن است خود را شجاع يا جوانمرد بدانند ولي روشن است كه لايق اين عنوان نيستند. بر خلاف اينان، مشاهده مي كنيم كه دست كم در جامعه خود ما هنوز كه هنوز است نام و ياد كساني چون پورياي ولي و جهان پهلوان تختي يا جواناني كه در برابر دشمن ايستاده و جوانمردانه از دين و مملكت و ناموس خود دفاع كردند، به نيكي و خوبي باقي مانده و رفتار و كردار آنان ضرب المثل شده است. در طي دفاع هشت ساله اي كه در ايران معاصر اتفاق افتاد نمونه هايي فراوان از شجاعت و جوانمردي جواناني، گاه بسيار كم سن و سال، اتفاق افتاد كه اگر به درستي و به طور جذاب براي نسل امروز تعريف شود، اين افراد مي توانند به عنوان بهترين الگوهاي جوانمردي براي نسل نو خاسته باشند.
