در فیلم سینمایی سکوت «silence» به کارگردانی «مارتین اسکورسیزی» دیالوگ اثرگذاری هست که میتواند ویژگیِ مشترک مبلّغانی باشد که بدونِ توجّه به شرایطِ فرهنگی و اجتماعی مخاطبان، بر تعالیم خود اصرار دارند. در این دیالوگ، فرماندهی ژاپنی وقتی اصرارِ همراه با شکستِ کشیشِ پرتغالی را در تبلیغ مسیحیّت میبیند، خطاب به او میگوید: کشیشهای مبلّغ مسیحی مانند زنهای زشتِ سمجی هستند که تنها بلدند بر حرف خود پافشاری کنند. او ادامه میدهد: من تو رو شکست ندادم، تو از باتلاق ژاپن شکست خوردی، مردم اینجا خورشیدی که هر روز در فراز آسمان صعود میکند را میپرستند و فرزند خدا میدانند و نه عیسایی را که بعد از روز سوّم از خاک برخاست و صعود کرد.»
سخن فرماندهی ژاپنی را باید چندین و چندبار شنید. کسانی که فکر میکنند بزرگترین دلیل ناکامیشان در تبلیغِ چیزی که سخن دین میپندارند، دشمنی دیگران است بد نیست بدانند که شکستِ تبلیغ یک فهمِ از دین همواره به دلیل وجود صداهای مخالف و یا بدخواهیِ دیگران نیست؛ گاهی بیتوجّهی به بافتِ فرهنگی و اجتماعی و نبودن تناسب میان تعالیم آنها و زمینههای اجتماعی، بزرگترین عامل ناکامی آنهاست.
این که جسته و گریخته میشنویم جوانان ما را ماهواره، اینترنت، و شبکههای سعودی و آمریکایی گمراه کردهاند، شاید بیراه نباشد، ولی این تمامِ ماجرا نیست. بد نیست به سازگاری محتوای تبلیغات با زمینهی اجتماعیاش توجّه شود، احتمالاً اینجا چیزهایی هست که از آن دشمنیها بدتر است.