– در وضعیّتهای غیرطبیعی رعایت اخلاق کار دشوارتری است. در شرایط طبیعی انگیزه برای دزدی، دروغ، زیرآبزنی، تهمت، رشوه، و خیانت کم است؛ امّا در وضعیّتهای غیرطبیعی، به دلیل ترس از آیندهی مبهم و نیز به دلیل آنکه منافع آدمی تهدید میشود، انگیزهی بیاخلاقی بیشتر میشود.
– تحریم یک وضعیّت غیرطبیعی است. این درست است که مبارزهی با تحریمها مسئولیت سیاسیهاست و آنان هستند که نباید اجازه دهند دودِ ماجراجوییهای قدرتها به چشم ملّتها برود؛ ولی حالا که «تحریمها دوباره آمدند» و اخلاق در وضعیّت تهدید قرار گرفته است، این مردم هستند که باید خویشتنداری کرده و در رعایت اخلاق کوشاتر باشند. این درست است که از دست ما بر نمیآید جلوی تحریمها را بگیریم، ولی میتوانیم کاری بکنیم که تحمل دشواریهای ناشی از تحریم سادهتر باشد.