بنیاد علمی و فرهنگی استاد #شهید_مطهری بر آن است با همکاری تعدادی قابل توجه از مراکز علمی و فرهنگی کشور، همایش «بازاندیشی آرای استاد مطهری در مواجهه با مسائل امروز» را در اسفند ماه سال جاری – ۱۳۹۸ – برگزار کند.
یکی از ویژگی‌های این همایش اختصاص سه موضوع اسلام و ایران، تمدن اسلامی و تاریخ‌اندیشی در بین موضوعات محورهای هفت‌گانه همایش به مباحث تاریخی و تمدنی است. این موضوع از دو زاویه دارای اهمیت است: یکی پدید آمدن این توجه که #تاریخ از جمله‌های مؤلفه‌های مؤثر بر و یا شکل‌دهنده نظام اندیشه‌ای متفکرانی همچون شهید مطهری است و بدون واکاوی نگاه تاریخی آن‌ها نمی‌توان چهره‌ای درست از منظومه فکر آن‌ها به دست داد و دیگری پدید آمدن فرصتی مناسب برای گستراندن دامنه مطالعات تاریخی به بررسی اندیشه‌های متفکرانی در تراز شهید مطهری.
این همایش می‌تواند فرصتی فراهم آورد که از یک سو اندیشه‌های شهید مطهری از حصار بررسی‌های متعارف کلامی و فلسفی و معارفی پا بیرون نهد و از منظرهایی کمتر کار شده هم مورد بررسی قرار گیرد و از سوی دیگر اصحاب خانواده تاریخ هم دانش خود را برای بازخوانی اندیشه‌های شهید مطهری به کار بندند.
از استادان، دانش‌پژوهان، دانشجویان و صاحب‌نظران و صاحب‌قلمان حوزه دانشی تاریخ انتظار می‌رود اکنون که دست‌اندرکاران همایش به این نکته مهم توجه کرده‌اند، آن‌ها هم این فرصت را بها دهند و قدمی پیش نهند و با تدوین و ارائه مقالاتی درخور، سهم خود را برای نشان اهمیت و ضرورت به متن آوردن دانش تاریخ در این عرصه‌ها ادا کنند.
محورهای فرعی زیادی را ذیل سه محور تاریخی #اسلام_و_ایران، #تمدن_اسلامی و #تاریخ‌اندیشی می‌توان در نظر گرفت ولی با توجه به محدودیت‌هایی که قید «مواجهه با مسائل امروز» همراه دارد، باید به محورهای فرعی پیشنهادی زیر و مانند آن بسنده کرد:
– اسلام و ایران (نگاه تاریخی)
• بررسی دیدگاه شهید مطهری در باره چگونگی گسترش اسلام
• بررسی دیدگاه شهید مطهری در باره چگونگی اسلام‌پذیری ایرانیان
• مهمترین چالش‌های جامعه اسلامی در دهه‌های نخستین در آثار شهید مطهری
• قلمرو، ابعاد، چگونگی و آسیب‌شناسی اثرپذیری ایرانیان از اسلام در آثار شهید مطهری
• قلمرو، ابعاد، چگونگی و آسیب‌شناسی اثرپذیری امت اسلامی از میراث تمدنی ایرانیان در آثار شهید مطهری
• #تاریخ‌پژوهی و #سیره‌پژوهی معصومان علیهم السلام در آثار شهید مطهری
• مهمترین چالش‌های سیاسی و فرهنگی و اجتماعی ایران معاصر در آثار شهید مطهری
– تمدن اسلامی (نگاه تاریخی)
• تأملات مفهومی و روش‌شناختی معطوف به تمدن و تاریخ تمدن در آثار شهید مطهری
• ارزیابی #تمدن_پیشین_اسلامی در اندیشه شهید مطهری
• زمینه‌ها و عوامل پیدایش و بالندگی تمدن پیشین اسلامی در نگاه شهید مطهری
• زمینه‌ها و عوامل انحطاط تمدن پیشین اسلامی در نگاه شهید مطهری
• ارزیابی #تمدن_غرب در اندیشه شهید مطهری
• ارزیابی تمدنی غرب در اندیشه شهید مطهری
• تاریخ اندیشه در جهان اسلام از منظر شهید مطهری
نگاه شهید مطهری به #استشراق
• تاریخ احیاگری اسلامی در جهان معاصر از منظر شهید مطهری
– تاریخ‌اندیشی
• گستره موضوعات تاریخی مورد اهتمام شهید مطهری
• مفهوم، اهمیت، کاربرد تاریخ در اندیشه شهید مطهری
• جایگاه تاریخ در نوآوری‌های شهید مطهری
• گستره منابع و ارجاعات تاریخی شهید مطهری
• تأملات روش‌شناختی در نوشته‌ها و اشارات تاریخی شهید مطهری
واکاوی تلقی شهید مطهری از سند تاریخی
• بایدها و نبایدها داده‌گزینی تاریخی بر پایه آثار شهید مطهری
• بایدها و نبایدهای پردازش اطلاعات تاریخی بر پایه آثار شهید مطهری
• #معرفت_تاریخی و تاریخ به مثابه یک منبع شناخت در اندیشه شهید مطهری
• #فلسفه_ تاریخ در اندیشه تاریخی شهید مطهری: اصالت تاریخ، نقد نظریه مارکسیستی تاریخ، عامل حرکت تاریخ، نگاه قرآن به تاریخ، …
افزون بر این محورهایی همچون سنت و مدرنیته، پیشرفت و انحطاط، گسست نسلی، روحانیت، آیین‌های دینی و اجتماعی، خرافات هم دارای ظرفیت قابل توجهی برای پرداختن به مباحث تاریخی است.
روشن است که امکان گستراندن این محورهای فرعی وجود دارد ولی به نظر می‌رسد ذکر این نمونه‌ها برای نشان دادن قلمرو موضوعاتی که می‌توان به آن‌ها پرداخت، بسنده باشد. گستره‌ای متنوع از موضوعات، پیش روی تاریخ‌پژوهانی است که تمایل دارند در این همایش علمی مشارکت مؤثر داشته باشند و با توجه به زمان کوتاه تعیین شده برای دریافت مقالات، شاید نگارش مقالات مشترک دانش‌پژوهان زیر نظر و با راهنمایی استادان بزرگوار راهی مناسب برای حل این مشکل باشد.
