هشتم ربیع الثانی سالروز ولادت امام حسن عسکری علیهالسلام مبارک باد!
امام حسن عسکری علیهالسلام در روایتی (در اینجا به نقل از: مسند الامام العسکری علیه السلام، ص ۲۸۸، باب ۳۹، حدیث ۵۴) فرمودهاند:
إذا نَشِطَت القلوبُ فأودِعوها و إذا نَفَرت فَوَدِّعُوها
زمانی که دلها سرخوشند امانتهای خود را به آن بسپارید و زمانی که در حالت بیزاری و رمیدگی هستند آنها را به خود واگذارید.
امام خمینی رحمهاللهعلیه در بحثی در باره نشاط و بهجت در عبادت، به این حدیث استناد کردهاند:
و دیگر از آداب قلبیه نماز و سایر عبادات که موجب نتایج نیکویی است، بلکه باعث فتح بعضی از ابواب و کشف بعضی از اسرار عبادات است، آن است که سالک، جدیت کند که عبادت را از روی نشاط و بهجت قلب و فرح و انبساط خاطر بجا آورد و از کسالت و ادبار نفس در وقت عبادت، احتراز شدید کند.
پس وقتی را که برای عبادت انتخاب میکند وقتی باشد که نفس را به عبادت اقبال است و دارای نشاط و تازگی است و خستگی و فتور ندارد؛ زیرا که اگر نفس را در اوقات کسالت و خستگی وادار به عبادت کند ممکن است آثار بدی به آن مترتب شود که از جمله آنها آن است که انسان از عبادت منضجر شود و تکلف و تعسف آن زیاد گردد و کم کم باعث تنفر طباع نفوس شود.
…
[باید] عبادات از روی نشاط و بهجت بجا آورد شود و از تکلف و تعسف و کسالت بکلی احتراز شود تا حال محبت و عشق به ذکر حق و مقام عبوذیت رخ دهد و انس و تمکن حاصل آید.
…
و در حدیث است از حضرت عسکری سلاماللهعلیه: اذا نَشَطَتِ الْقُلُوبُ فَاوْدِعُوها، وَ اذا نَفَرَتْ فَوَدِّعُوها. و این دستور جامعی است که فرمودهاند که در هنگام نشاط و بهجتِ قلوب ودیعه به آنها بسپارید، و در وقت نفار و گریز آنها را راحت بگذارید؛ پس در کسب معارف و علوم نیز این ادب را باید منظور داشت و قلوب را با کراهت و تنفر وادار به کسب نکرد. و از این احادیث و احادیث دیگر استفاده ادب دیگر شود که آن نیز از مهمّات باب ریاضت است. و آن عبارت از «مراعات» است. و آن، چنان است که سالک در هر مرتبه که هست، چه در ریاضات و مجاهدات علمیّه یا نفسانیّه یا عملیّه، مراعات حال خود را بکند و با رفق و مدارا با نفس رفتار نماید و زاید بر طاقت و حالت خود تحمیل آن نکند؛ خصوصاً برای جوانها و تازه کارها این مطلب از مهمّات است که ممکن است اگر جوانها با رفق و مدارا با نفس رفتار نکنند و حظوظ طبیعت را به اندازه احتیاج آن از طرق محلّله ادا نکنند، گرفتار خطر عظیمی شوند که جبران آن را نتوانند کرد؛ و آن خطر آن است که گاه نفس به واسطه سختگیری فوق العاده و عنانگیری بیاندازه عنان گسیخته شود …
(آداب الصلوه، صص ۲۳ ـ ۲۵)
آیا نظام تبلیغ دینی ما برای عبادت، سیاست دارد؟
