امشب جلسه دفاعیه رساله سطح سه آقای نصرالله رزاقی در مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه با عنوان «علل سقوط فاطمیان در مصر» برگزار شد. راهنمایی این رساله بر عهده بنده بود و آقایان دکتر سیدحسین فلاح‌زاده و حجت الاسلام و المسلمین آقای دکتر حمیدرضا مطهری به ترتیب مشاوره و داوری آن را بر عهده داشتند.
در این پایان‌نامه پس از مباحث متعارف مقدماتی، ابتدا دیدگاه قرآنی در باره انحطاط دولت‌ها و تمدن‌ها و نیز نظریه‌های انحطاط در آرای ابن‌خلدون، آرنولد توین‌بی و ویل دورانت مرور شده و سپس گزارشی در باره شکل‌گیری و ساختار خلافت فاطمیان (حکومت: ۲۹۷ ـ ۵۶۷ ق.) ارائه شده است. علل سقوط فاطمیان که محور اصلی پایان‌نامه است در سه دسته عوامل فرهنگی، سیاسی و اقتصادی مورد بررسی قرار گرفته است و طی آن از دست رفتن وجاهت مردمی، فرقهگرایی، و از دست دادن نفوذ تبلیغی در میان مردم در زمره مهمترین عوامل فرهنگی و نیز اختلافات سیاسی در بالاترین سطوح حاکمیت، قدرت یافتن زنان در دربار خلافت، ناکارآمدی در حفظ یک روابط خارجی موفق به ویژه همسایگان، جنگهای صلیبی، ضعف مدیریت و هرج و مرج ناشی از آن، و از دست رفتن مشروعیت خلافت در شمار مهمترین عوامل سیاسی و همچنین پاره‌ای حوادث طبیعی، قطع ارتباطات تجاری و نابسامانی معیشت مردم در عداد مهمترین عوامل اقتصادی سقوط فاطمیان و روی کار آمدن صلاح‌الدین ایوبی معرفی شده است.
پایان‌نامه‌ها و رساله‌هایی با چنین موضوع‌هایی وجه کاربردی دانش تاریخ را رونق می‌بخشد و می‌تواند پاره‌ای تجربیات تاریخی را در دسترس مردم و حکمرانان قرار دهد.
