قرار است «اولین همایش ملی تصوف؛ شاخصه‌ها و نقدها» روز پنج‌شنبه ۱۹ مهر ۱۳۹۷ از سوی دفتر تبلیغات اسلامی در قم برگزار شود. برگزاری این همایش همانند بسیاری از فعالیت‌های فکری و فرهنگی دیگر، موافقت‌ها و مخالفت‌هایی را در دو سطح اندیشه‌ای و اجتماعی پی داشته است. دست‌اندرکاران این همایش گفته‌اند که برآنند دور از فضای فرقه‌گرایی و فرقه‌ستیری زمینه‌ای برای «نگاه علمی و انتقادی به پدیده صوفی‌گرایی» فراهم آورند. به نظر می‌رسد از نظر اینان این اقدام با رویکرد تمدنی دفتر تبلیغات ناسازگار نیست زیرا اقتضای حرکت تمدنی پیراستن مسیر از کژی‌ها و باورها و رفتارهای تمدن‌سوز است. در مقابل، منتقدان برگزاری این همایش افزون بر نقدهای اندیشه‌ای، نفس برگزاری آن را فروغلتیدن در دام منازعات فرقه‌ای و چشم پوشیدن از ظرفیت‌های تمدن‌ساز تصوف‌گرایان به بهای برجسته ساختن برخی آراء و اعمال ناصواب صوفیان می‌دانند. روشن است که این‌ها همه تأملات موافقان و مخالفان نیست و سخنانی دیگر هم وجود دارد.
حقیر هم در باره مسأله‌بودگی تصوف و حتی صوفیان برای ایران کنونی تردید دارم و قبلا هم آن را به اطلاع متولیان امر رسانده‌ام و گمان نمی‌کنم تأکید بر وجه و وجهه علمی همایش بتواند امتداد اجتماعی آن را همواره آن گونه که ما می‌پسندیم در اختیار ما نگاه دارد. حتی اگر نقد پاره‌ای بداندیشی‌ها و بدرفتاری‌های صوفیانه که در هر گروه و جماعتی، نمونه‌هایی از آن یافت می‌شود در شرایط کنونی کشور و امت اسلامی‌مان ضرورت داشته باشد ـ که عرض کردم این ضرورت محل تردید است ـ بهتر آن بود که همایشی با رویکردی ایجابی مثلا با عنوان «تصوف؛ ظرفیت‌ها و فرصت‌ها» برپا می‌شد و آفات و آسیب‌های این جریان قدرتمند جهان اسلام در خلال آن و در پرتو آن بیان می‌شد. تمامی جریان‌های صوفیانه و متصوفه خود را به ائمه اطهار علیهم‌السلام منسوب می‌دارند و به هم‌پیوستگی تاریخی تشیع و تصوف هم امری شاخص و انکارناپذیر است که تاکنون موضوع چندین پژوهش قرار گرفته و البته صفحات خوانده نشده این کتاب سترگ هنوز بسیار است. بر همین اساس، جای خوشحالی است که اینگونه نقدها از موضع مکتب اهل‌بیت علیهم السلام صورت می‌گیرد ولی وقتی نقد طعم طرد بیابد و دل‌آزار شود، هر چقدر هم درست باشد راه به جایی نخواهد برد. شاید این از معدود قانون‌هایی باشد که تاکنون استثناء نخورده باشد. نقدهای صریح ما قطعا آن‌ها را از انتساب خود به ائمه علیهم السلام و در نتیجه ادامه راهی که می‌پیمایند باز نخواهد داشت ولی می‌تواند فاصله آن‌ها را از ما بیشتر کند و به نظر چنین می‌آید که روا شمردن این افزایش فاصله جفا به مکتب اهل‌بیت علیهم‌السلام است.
به هر حال اکنون که عزم‌ها بر برگزاری این همایش جزم است و تردیدی هم در حسن نیت و پاکی سرشت برگزار کنندگان آن نیست، وظیفه همه ماست که با همدلی بکوشیم از پیامدهای احتمالی مغایر با حفظ انسجام امت اسلامی آن بکاهیم.
