اگر شما هم از کسانی هستید که دختر یا پسر نوجوان تان در فضای مجازی حضور دارد و بی توجه به این که در این فضا چه چیزهایی را می بیند یا می خواند سرگرم کار و زندگی خودتان هستید، متاسفانه باید گفت این احتمال وجود دارد که مانند والدین «مولی راسل» زمانی متوجه مشکل فرزندتان شوید که کار از کار گذشته و پشیمانی سودی نداشته باشد.
به گزارش روزنامه گاردين (۷ فوریه ۲۰۱۹) مولی راسل Molly Russell دختر ۱۴ ساله ای بود که تحت تاثیر تصاویر حاوی خشونت و خود-آزاری self-harm در اینستاگرام دست به خودکشی زد. پس از مرگ او، وقتي والدينش به كاربري اينستاگرامش مراجعه كردند با مجموعه اي از مطالب ناراحت كننده درباره افسردگي و خودكشي مواجه شدند. آنان با شکایت از مدیران این شبکه اجتماعی از آنان خواستند نسبت به پالایش محتواهایی که افراد را به کارهای خشونت آمیز و خودکشی تشویق می کند جدیت بیشتری داشته باشند.
الف) متاسفانه امروزه در فضای مجازی تصاوير فراوانی از اذیت و آزار دیگران، درگیری لات ها و افراد شرور، نزاع های دسته جمعی، مراسم اعدام، آزار حيوانات، حمله های تروریستی، جنازه افرادی که به مرگ طبیعی یا بر اثر سانحه یا خودکشی از بین رفته اند، بازي هاي خشن، و داستان هاي یاس آور و خشونت آمیز منتشر می شود. دسترسی نوجوانان و جوانان به این مطالب، به ویژه اگر خود با مسائلی چون مشکلات روحی و روانی،تنهایی و گوشه گیری، شکست های تحصیلی، شغلی یا عشقی، مشکلات اقتصادی و خانوادگی و مانند آن هم دست به گریبان باشند، می تواند آنان را به الگوپذیری از این تصاویر و انجام خشونت های فیزیکی نسبت به خود یا دیگران تشویق و ترغیب کند.
ب) از نظر اخلاقی تولید و حتی انتشار این گونه مطالب و حتی ارسال آن برای دیگران کاری غیراخلاقی محسوب می شود، چرا که: ۱. زمينه ساز رنجش و آسيب هاي روحي و رواني و ظلم در حق آنها می شود. ۲. موجب آسیب رساندن به بدن یا حتی خودکشی می شود. ۳. گاه موجب اذیت و آزار حيوانات می گردد. ۴. اگر حاوي خشونت های جنسی (چه واقعی چه فانتزی) باشد، نوعي اشاعه فحشا و از بین بردن قباحت کارهای زشت است.
ج) بیان ماجرای مولی در واقع بهانه ای است برای این که اولا به همه كساني كه عكس ها و ويديوها يا حتي نوشته هاي خشونت آميز را در فضاي مجازي منتشر يا به آسانی براي ديگران ارسال (فوروارد) مي كنند درباره پیامدهای کارشان هشدار دهد. ثانیا به پدر و مادرها بگويد آن چه براي مولي اتفاق اتفاد براي همه بچه هاي ما، و به ويژه دختران نوجوان مان، مي تواند اتفاق بيافتد. ثالثا توجه دهد که مطالب خشونت آميز مختص اينستاگرام نيست و در ديگر شبكه هاي اجتماعي مثل تلگرام و توييتر و فيس بوك و يوتيوب، و حتي كانال ها و سايت ها و شبكه هاي ايراني هم امكان وقوع دارد.
د) پس به عنوان یک پدر یا مادر چه باید کرد؟
۱. با مراجعه به افراد مطلع، و مطالعه آثار مناسب، سواد رسانه اي خود درباره فضای مجازی را افزایش داده و درباره پیامدهای دسترسی فرزندان تان به مطالب خشونت آمیز در این فضا اطلاعات لازم را به دست آورید.
۲. به فرزندان تان هم آگاهی های لازم را در این زمینه ارائه کنید، و بر رفتار آنان در این فضا نظارت کنید. اگر سايت يا صفحه يا كانالي دارند هر از گاهي به مطالب آنها سري بزنيد و ببينيد در چه زمينه اي است. چه اندازه اميدواركننده است يا نارحت كننده. به تاريخچه (history) جست و جوهاي اينترنتي آنها نگاهي بياندازيد، یا ببينيد در شبكه هاي اجتماعي در چه گروه ها و كانال هايي عضويت دارند.
۳. شرایط سنی آنها را درک کنید و ارتباط تان با آنها همراه با صمیمیت، اعتمادو احترام باشد تا اگر در زندگي حقيقي يا مجازي خود به مشكلي برخوردند پیش از همه با شما در میان بگذارند.
۴. در حد وسع و توان خود نیازهای مادی و روحی شان را برآورده کنید و محیط خانه را برای شان به یک فضای اميدساز و آرامش بخش تبدیل کنید تا برای به دست آوردن آنچه ندارند به خشونت متوسل نشوند.
۵. از خشونت زبانی و فیزیکی نسبت به دیگران خودداری کنید تا بچه ها عدم اعمال خشونت را از شما بیاموزند.
۶. منفعل و بي تفاوت نباشيد. اگر در يك كانال يا سايت يا حتي يك گروه خانوادگي در شبكه هاي اجتماعي مطالب خشونت آميز يا نامناسب ديديد (حتي اگر به فرزند شما مربوط نباشد یا اصلا فرزند نداشته باشید) حتما به مديران آن اطلاع دهيد و پي گيري كنيد تا به وظیفه خود عمل کنند. در مورد مولي راسل ديديد كه چگونه اعتراض و پي گيري والدين او موجب پاسخگويي مديران اينستاگرام و انجام اقدامات لازم از سوي آنها شد. توجه داشته باشيد كه در دنیای امروز، يكي از مصاديق امر به معروف و نهي از منكر به عنوان يك وظيفه اخلاقي، عدم بي تفاوتي نسبت به موارد نامناسب در فضاي مجازي است.
